Autor: Shejkh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin
Burimi: el-Likau esh-Shehrij, 25
Me të vërtetë lavdërimet i takojnë Allahut, Atë e lavdërojmë dhe prej Tij ndihmë e falje kërkojmë. Kërkojmë mbrojtjen e Allahut prej të këqijave të veteve dhe veprave tona. Atë që e udhëzon Allahu nuk ka kush ta humbasë dhe atë që Allahu e humb nuk ka udhëzues për të. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut të Vetëm e të Pashok dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. E dërgoi Allahu i Lartësuar me Udhëzimin dhe Fenë e vërtetë dhe ai e përcolli Mesazhin, e përmbushi Amanetin dhe e këshilloi Umetin dhe luftoi për Allahun me një Xhihad të Vërtetë. Lavdërimet dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të, mbi Familjen e Tij, mbi Shokët e tij dhe mbi ata që i ndjekin me mirësi deri në Ditën e Gjykimit.
E më pas:
O vëllezër, është me vend që të flasim rreth dy temave:
Tema e parë: A përfundojnë veprat e njeriut me përfundimin e muajit të Ramadanit?
Përgjigja për këtë pyetje është: Jo. Veprat e njeriut nuk ndërpriten veçse me vdekjen, ngase Allahu – Tebarake ue Te’ala – thotë:
وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ
“Dhe adhuroje Zotin tënd derisa të të vijë e sigurta.” el-Hixhr, 99
Domethënë derisa të të vijë vdekja. Dhe nga thënia e të Lartësuarit për Jakubin:
يَا بَنِيَّ إِنَّ اللهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ فَلا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ
“O bijtë e mi! Pa dyshim, Allahu ka zgjedhur për ju fenë e vërtetë, prandaj mos vdisni ndryshe veçse duke qenë muslimanë. ” el-Bekareh, 132
Dhe nga thënia e Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –:
إذا مات الإنسان انقطع عمله إلا من ثلاث
“Kur njeriu vdes ndërpritet vepra e tij, me përjashtim të tre rasteve.”
Pra, Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala aalihi ue sel-lem – nuk e kufizon ndërprerjen e veprave, përveçse me vdekjen.
Pastaj, a ndërpriten me mbarimin e Ramadanit veprat të cilat kryen gjatë këtij muaji të tilla si: agjërimi, namazi i natës apo sadakaja?
Jo, ka agjërim në ditë të ligjëruara me sheriat përveç Ramadanit, siç është agjërimi i gjashtë ditëve të Sheualit, ngase me të vërtetë Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem –, ka thënë:
من صام رمضان ثم أتبعه ستًا من شوال فكأنما صام الدهر
“Kush agjëroi Ramadanin, pastaj e pasoi atë me gjashtë ditët e Sheualit, është njësoj sikur ka agjëruar gjithë vitin.”
Dhe këto gjashtë ditë duhet të vijojnë pas muajit Ramadan, d.m.th ato janë ligjëruar për njeriun që nga dita e dytë e Sheualit dhe ai vazhdon më tej me veprat e mira që bënte më parë sepse kjo është më e lehtë. Ngase njeriu është mësuar me agjërimin në Ramadan dhe e ka më të lehtë të vazhdojë me agjërim. Dhe për faktin se njeriu nëse e vonon atë, ndoshta e merr me të shtyrë dhe thotë: “Do të agjëroj nesër”, “Do të agjëroj nesër”, derisa mbarojnë ditët. Dhe këto gjashtë ditë janë vazhdimësi e Ramadanit. Kush i agjëron ato përpara se të agjërojë ditët që i kanë mbetur nga Ramadani nuk merr shpërblim e Sheualit sepse i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – ka thënë: “Kush agjëroi Ramadanin, pastaj e pasoi atë...” Edhe sikur t’i agjërojë ato përpara plotësimit të ditëve, quhet e pasuar dhe jo pasuese.
E nëse dikush thotë: ndoshta ka pasur justifikim, ndoshta e ka lënë agjërimin e Ramadanit për shkak të sëmundjes, e sëmundja i ka zgjatur deri në fund të Sheualit, pastaj Allahu e shëroi dhe ai filloi të kompesonte ditët, mirëpo Sheuali doli.
Në këtë rast themi: agjërimi i tij është pasues i Ramadanit edhe pse në muajin Dhul-K’adeh, edhe pse muaji Sheual ka dalë e kjo për faktin se ai e la agjërimin në muajin Sheual me arsye dhe e plotësoi më pas ashtu siç e lë Ramadanin me arsye dhe e kompeson më vonë.
Prej agjërimeve të ligjëruara me sheriat është edhe agjërimi i ditës së Arafatit. Me të vërtetë, Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem –, ka thënë:
أحتسب على الله أن يكفر السنة التي قبله والسنة التي بعده
“Shpresoj tek Allahu që të shlyejë mëkatet e vitit pararendës dhe atij pasardhës.”
Me përjashtim të atij që bën Haxhin. Pra, nuk është sunet për të agjërimi i ditës së Arafatit, për shkak se ai duhet të jetë i fuqishëm, i përkushtuar me lutje atë ditë.
Po ashtu, prej agjërimeve të ligjëruara me sheriat është edhe agjërimi i ditës së Ashures, e cila i bie ditën e dhjetë të muajit Muharrem dhe ajo është dita kur Allahu shpëtoi Musain dhe popullin e tij dhe shkatërroi Faraonin dhe popullin e tij. Por, përpara saj agjërohet dita e nëntë, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – ka thënë:
لئن بقيت إلى قابل لأصومن التاسع
Nëse jetoj deri vitin e ardhshëm do ta agjëroj ditën e nëntë.”
Prej agjërimeve të ligjëruara me sheriat është edhe agjërimi i dhjetë ditëve të Dhul-Hixhes, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – ka thënë:
ما من أيام العمل الصالح فيهن أحب إلى الله من هذه الأيام العشر
“Nuk ka ditë në të cilat veprat e mira janë më të dashura tek Allahu, sesa këto dhjetë ditët.”
Dhe agjërimi është prej veprave të mira.
Prej agjërimeve të ligjëruara me sheriat është agjërimi i tre ditëve për çdo muaj, qoftë në fillim, në mes apo në fund të muajit, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem –, agjëronte çdo muaj nga tre ditë, nuk i vinte rëndësi a i agjëronte ato në fillim të muajit, në mes apo në fund të tij, por më mirë është të agjërohen në ditët e bardha, d.m.th ditën e trembëdhjetë, katërmbëdhjetë dhe pesëmbëdhjetë (hixhrij).
Gjithashtu, prej agjërimeve të ligjëruara me sheriat është agjërimi i ditës së hënë dhe të enjte, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – i agjëronte këto dy ditë dhe thoshte:
إنهما يومان تعرض فيهما الأعمال على الله ، فأحب أن يعرض عملي وأنا صائم
“Me të vërtetë ato janë dy ditë në të cilat paraqiten veprat tek Allahu dhe dëshiroj të paraqiten veprat e mija duke qenë agjërueshëm.”
Prej agjërimeve të ligjëruara me sheriat është edhe agjërimi një ditë po e një ditë jo dhe ky është agjërimi më i mirë, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – i tha Abdullah ibën ‘Amr el-‘Asit – radij-Allahu ‘anhuma –:
صم يومًا وأفطر يومًا فذلك صيام داوود وهو أفضل الصيام
“Agjëro një ditë po dhe një ditë jo, pasi kështu agjëronte Daudi dhe ai është agjërimi më i mirë”.
Atëherë, a i jepet fund agjërimit me mbarimin e Ramadanit?! Jo.
A i jepet fund namazit të natës me mbarimin e Ramadanit? Jo.
Namazi i natës është ligjëruar që të falet për çdo natë dhe më mirë është të falet pas mesnatës deri sa të mbetet një e gjashta (1/6) e natës e pastaj të flejë dhe më mirë është të flihet gjysmën e parë të natës, pastaj ngrihesh në një të tretën e natës, pastaj fle një të gjashtën. Kështu e ka udhëzuar Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – Abdullah ibën ‘Amr el-‘Asin – radij-Allahu ‘anhuma – dhe i ka thënë:
إن هذا قيام داوود وهو أفضل القيام
“Me të vërtetë ky është namazi i natës që falte Daudi dhe ai është namazi më i mirë.”
Dhe nëse kjo nuk është e lehtë për ty, ngrihu sikur edhe për pak në një të tretën e fundit të natës sepse Allahu – ‘Azze ue Xhel-le – zbret në qiellin e dunjasë, kur ka mbetur pjesa e tretë e fundit e natës dhe thotë:
من يدعوني فأستجيب له ، من يسألني فأعطيه ، من يستغفرني فأغفر له
“Kush më lutet, i përgjigjem; kush më kërkon, i jap; kush më kërkon falje, e fal.”
Pastaj e mbyll namazin e natës me një rekat vitr, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – u pyet për namazin e natës dhe tha:
مثنى مثنى ، فإذا خشي أحدكم الصبح صلى واحدة فأوترت ما قد صلى
“Fal dy e dy rekate, dhe nëse frikësohet ndonjëri prej jush se mos hyn sabahu, atëherë fal një rekat dhe bëhet tek numri i namazeve qe ka falur.”
Ndërsa sa i përket sadakasë, as ajo nuk ndërpritet. Sadakaja është ligjëruar me sheriat që të jepet në çdo kohë. Madje, fatlumi e bën ushqimin, pijen dhe shpenzimin e familjes së tij sadaka: shpenzimi për veten është sadaka, shpenzimi për familjen është sadaka dhe për më tepër, shpenzimi për familjen është sadakaja më e mirë. Kështu, nëse ke me vete 10 rijalë dhe thua: a t’ia jap sadaka një të varfëri apo t’i shpenzoj për familjen, ngase janë nevojtarë?!
Themi: shpenzoji për familjen.
Po ashtu, leximi i Kur’anit nuk ndërpritet me mbarimin e Ramadanit. Leximi i Kur’anit është ligjëruar të bëhet në çdo kohë dhe duhet që njeriu të caktojë një pjesë nga Kur’ani që ta mësojë për çdo ditë, në mënyrë që të mos i ikin ditët kot, pa lexuar Kur’an.
Ndërsa çështja e dytë për të cilën dua të flas është se prej urtësisë së Allahut – ‘Azze ue Xhel-le – është se kur i mbaron koha njërës prej shtyllave të Islamit, hyn koha e shtyllës tjetër; mbaroi Ramadani, i cili është koha e kryerjes së njërës prej shtyllave të Islamit dhe ai është agjërimi, në këtë moment kur del Ramadani, hyjnë muajt e Haxhit. Ne tani jemi në muajt e Haxhit sepse muajt e Haxhit hyjnë me perëndimin e diellit të ditës së fundit të Ramadanit dhe kjo është urtësia e Allahut, në mënyrë që të ndjejmë se të gjitha kohët tona i japin përparësi bindjes ndaj Allahut – ‘Azze ue Xhel-le; me të mbaruar farzi i Agjërimit, vjen farzi i Haxhit.
Haxhi është obligim për çdo musliman, por prej mëshirës dhe butësisë së Allahut është se Ai e ka bërë atë obligim vetëm një herë në jetë, qoftë ai edhe më pasaniku i robërve të Allahut, ai e ka obligim kryerjen e Haxhit vetëm një herë, ngase Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – ka thënë:
الحج مرة فما زاد فهو تطوع
“Haxhi bëhet vetëm një herë, e nëse bëhet më shumë se një herë është nafile.”
Haxhi është obligim vetëm për atë që ka mundësi ta kryejë haxhin. Ai që nuk ka mundësi nuk e ka obligim kryerjen e tij. Supozojmë se një njeri është i varfër, nuk zotëron asgjë; a e ka ai obligim kryerjen e Haxhit? D.m.th a duhet të marrë borxh që të bëjë Haxhin? Jo, edhe sikur ta takojë Zotin e tij pa e bërë Haxhin, e ka takuar Zotin e tij duke i pasur të plotësuara shtyllat e Islamit të tij, pasi shtylla e pestë, që është Haxhi, nuk është obligim për të kur ai nuk ka mundësi ta kryejë.
A është Haxhi obligim për personin e sëmurë?
Jo, edhe sikur të ketë para. Por, nëse ka shpresë se sëmundja e tij do të shërohet, ai pret derisa të shërohet dhe e kryen Haxhin vetë. Por, nëse nuk ka shpresë për shërimin e sëmundjes dhe zotëron pasuri, ai ngarkon dikë tjetër që ta bëj Haxhin për të, bazuar në hadithin e Ibn Abbasit – radij-Allahu ‘anhuma –:
“Një grua erdhi te Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut, Allahu e ka bërë Haxhin obligim për robërit e Tij, kam parë se babai im është i shtyrë në moshë dhe nuk e përballon dot udhëtimin, a ta kryej unë Haxhin për të?” (Ai – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “Po.””
Pra, ai nuk mundi ta bënte Haxhin për shkak të sëmundjes dhe nëse shpreson se sëmundja do të shërohet, pret; në të kundërt, ngarkon dikë tjetër që ta kryejë Haxhin në emër të tij, nëse ka para. Ndërsa ai që nuk ka, për të nuk ka Haxh.
Një grua ka pasuri, por nuk ka mahrem me të cilin ta kryejë Haxhin: a është obligim Haxhi për të?
Jo, edhe sikur të jetë nga gratë më pasanike, por nuk ka mahrem, kështu që ajo nuk e kryen Haxhin.
Ndërsa, nëse ajo ka mahrem dhe i thotë atij: bëje Haxhin me mua dhe unë do të t’i heq të gjitha shpenzimet. A e ka obligim ai ta kryejë Haxhin me të?
Jo, nuk ka obligim. Veçse, nëse ai nuk e ka kryer obligimin e Haxhit dhe ajo i jep atij para që t’i mjaftojnë për Haxhin. Dhe në këtë rast themi: Për të Haxhi bëhet obligim për shkak se ai nuk e ka kryer obligimin e tij dhe jo për shkakun që të jetë mahrem i saj, pra në këtë rast ai e shoqëron atë.
Atëherë, a bën të mërzitet gruaja e cila ka pasuri, por nuk gjen mahrem dhe e humb Haxhin?
Jo, as të mërzitet dhe as t’i frikësohet dënimit, sepse ajo nuk e ka obligim ta kryejë Haxhin, edhe sikur ta takojë Allahun – ‘Azze ue Xhel-le – (pa e bërë Haxhin), ajo e takon Allahun pa gjynah për sa i përket Haxhit.
Një njeri ka para, por ai i ka borxh dikujt dhe huadhënësi i kërkon paratë. Ai ka për shembull një milion, me të cilat mund ta bëjë Haxhin, mirëpo huadhënësi i kërkon borxhin. A e ka ai obligim Haxhin?
Jo, sepse ka borxhe. Dhe nuk ka Haxh për atë që ka borxhe dhe nuk ka me çfarë ta shlyejë borxhin, ngase Allahu i Lartësuar thotë:
وَللهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً
“Dhe Allahu ka bërë obligim për njerëzit vizitën për Haxh të Shtëpisë (Kabes) për këdo që ka mundësi ta përballojë rrugën” Aali-Imran, 97
Dhe ndoshta shumë njerëz futen në borxh për të bërë Haxhin, dhe kjo është e gabuar. Nuk është kjo ajo që është ligjëruar me Sheriat, që të marrësh borxh për të bërë Haxhin. Haxhi nuk është obligim për ty. Njësoj si i varfëri; a është obligim për të dhënia e Zekatit?
Përgjigja është: Jo, nuk është obligim. Tani për ty nuk është obligim Haxhi sepse nuk ke mundësi, atëherë pse të të vrasë ndërgjegjja? Pse mërzitesh? Pse shqetësohesh? Mos u shqetëso o vëlla, ti s’ke asnjë detyrim.
Nëse njeriu ka borxhe dhe njëkohësisht ka në dorë një shumë parash, atij i është mbushur mendja se nëse e lan borxhin atij do t’i mbeten para. Për shembull: Fondi për Zhvillimin e Pasurisë së Patundshme. Shumë njerëz kanë marrë hua nga Fondi për Zhvillim, mirëpo ata janë të bindur se nëse shlyejnë këstin do t’u mbeten para, dhe tani ata kanë aq para sa të mund të kryejnë Haxhin. A është Haxhi obligim për ta?
Po, e kanë obligim Haxhin sepse e kanë mundësinë. Por, nëse thotë: unë nuk jam i sigurtë a do të më mjaftojnë paratë nëse shlyej këstin dhe tani jam duke mbledhur, atëherë në këtë rast nuk ka Haxh për të sepse ai është borxhli.
Shumë njerëz thonë: si mendon, nëse më lejon huadhënësi, a ta kryejë Haxhin?
Themi: jo, edhe sikur të të lejojë huadhënësi sepse nëse të lejon ty nuk të bie barra e borxhit. Por, nëse ai të thotë: shko në Haxh dhe unë do ta ul shumën e shpenzimeve të Haxhit. Atëherë, në këtë rast themi: bëje Haxhin.
Por ama, nëse ai të thotë: “Unë të pyes ty, çfarë leverdie kam unë nëse të bëj ulje që ti të bësh Haxhin?” S’ka leverdi! Kështu, shumë njerëz pyesin e thonë: “Huadhënësi më lejoi.”
Ne themi: nuk është çështja të lejoi apo nuk të lejoi; çështja është se ndërgjegjja jote është peng dhe lënia e ndërgjegjes peng i borxhit është gjë e madhe.
Po u tregoj se Pejgamberit – ‘alejhis-salatu ues-selam – iu soll xhenazja e një Sahabiu prej Ensarëve; teksa hodhi disa hapa ai pyeti:
“A ka lënë borxhe pas?”
I thanë: “Po o i Dërguari i Allahut.”
Ai tha: “Atëherë faluni për shokun tuaj.”
Dhe ai nuk u fal. Ndenji mbrapa derisa u ngrit Ebu Katade – radij-Allahu ‘anhu – dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut, më gjenden dy dinarë.”
Tha Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem –: “A iu dha haku borxhdhënësit dhe u lirua detyrimi i të vdekurit.” – D.m.th shlyerja e huadhënësit e liron të vdekurin nga borxhi që i ka atij.
Ai tha: “Po.”
Pastaj ai doli para dhe u fal.
Pra, pasja borxh deri në këtë pikë e pengoi Pejgamberin – ‘alejhis-salatu ues-selam – që t’i falte namazin borxhliut për sa kohë që nuk shlyet. Kurse ne sot bëjmë lëshime tek kjo; njeriu bën Umre dhe është në borxh, kryen Haxhin dhe është në borxh, mobilon shtëpinë me mobilje luksoze dhe është në borxh, blen makinë luksoze dhe është në borxh, e sheh se e blen makinën 40.000 rijalë, ndërkohë që mund të gjejë makinë me 10.000 rijalë. A nuk është kështu?! Madje, unë kam dëgjuar se disa njerëz blejnë makinë më shumë se 40.000 rijalë, kur atij i mjafton të blejë një makinë me 10.000 rijalë. Ky është budallallëk! Mos e nënvlerësoni kurrë borxhin! Borxhi është i vështirë, prandaj thuhet: “Borxhi ditën të bën hije, kurse natën të lë pa gjumë.” Por, për të mençurin ama, se ai që nuk e vret mendjen, ai s’do t’ia dijë fare.
E lusim Allahun të na japë sukses neve dhe juve në çdo gjë që Ai do dhe kënaqet; me të vërtetë Ai është i Plotfuqishëm për gjithçka.
Përktheu: Umm ‘Akil